PHÁT HIỆN LOÀI THẰN LẰN CỔ RẮN MỚI THUỘC HỌ POLYCOTYLIDAE

[Mê Khủng Long TV] Các nhà cổ sinh vật học vừa hoàn thành mô tả một chi/loài thằn lằn cổ rắn mới có kích thước nhỏ thuộc họ Polycotylidae từ hai mẫu vật được tìm thấy tại các bang Wyoming và Nam Dakota (Mỹ).

Chi/loài mới này có danh pháp khoa học là Unktaheela specta. Chúng từng cư trú tại các vùng nước của Đường biển Nội địa Phía Tây (Western Interior Seaway), từng chia cắt vùng đất tương ứng với lục địa Bắc Mỹ ngày nay thành hai lục địa là Appalachia ở phía Đông và Laramidia ở phía Tây.

Phục dựng ngoại hình của Unktaheela specta. Nguồn: Clark et al.

Polycotylidae là một họ thằn lằn cổ rắn đã tiến hóa vào Thế Phấn Trắng sớm và phân chia thành nhiều chi vào Thế Phấn Trắng muộn. Những hóa thạch Polycotylidae sớm nhất được tìm thấy tại Úc, có niên đại thuộc tầng Apt (125-113 triệu năm trước) nhưng đã mở rộng địa bàn đến Bắc Mỹ vào tầng Alba (113-100,5 triệu năm trước), rồi dần dần lan rộng ra toàn cầu trước khi biến mất cùng toàn bộ các thành viên của bộ Plesiosauria vào cuối tầng Maastricht (72,1-66 triệu năm trước).

Họ Polycotylidae có cấu trúc cơ thể điển hình của các loài thằn lằn cổ rắn, bao gồm phần thân rộng, có tính thủy động học với đuôi ngắn, bốn chi biến thành những chân chèo lớn, đai ngực và đai chậu nở rộng, nhưng chúng cũng sở hữu những đặc điểm khác biệt như cổ ngắn, đầu to với phần mõm kéo dài. Dù đây là những đặc điểm tiến hóa hội tụ giữa họ Polycotylidae và các loài thằn lằn cổ rắn thuộc siêu họ Pliosauroidea (như Pliosaurus funkei chẳng hạn), nhưng góc mở hàm và những chiếc răng nhỏ hơn ở hầu hết các loài Plycotylidae cho thấy chúng chiếm giữ một hốc sinh thái hoàn toàn khác.

Hộp sọ mẫu định danh của Unktaheela specta. Nguồn: Clark et al.

Dựa trên hai mẫu vật được tìm thấy, trong đó có hộp sọ khá hoàn chỉnh, các nhà cổ sinh vật học ước tính Unktaheela specta là một con Polycotylidae có kích thước khá nhỏ, chỉ dài khoảng 2,3-2,6m. Một đặc điểm đáng chú ý là phía trên hốc mắt khá rộng của Unktaheela specta có gờ lồi ra, nhiều khả năng dùng để che cho đôi mắt trước ánh nắng trực tiếp. Đây có thể là một đặc điểm thích nghi để con vật săn mồi trong môi trường nhiều ánh sáng Mặt trời, theo nhóm nghiên cứu.

Phát hiện này vừa được công bố trên tập san Cretaceous Research.