NHỮNG HÓA THẠCH CÁ GIỐNG NHƯ "MA LAI" ĐƯỢC TÌM THẤY Ở ĐỨC

Trong văn hóa dân gian Đông Nam Á có hình tượng "ma lai": một hồn ma nữ xuất hiện về đêm, không có cơ thể, chỉ có đầu của một người phụ nữ và phần khí quản nối xuống nội tạng lủng lẳng ở dưới. Với hình dạng kì dị, ma lai di chuyển bằng cách bay lơ lửng trong không trung. Nội tạng bên dưới thường gồm có tim và dạ dày, tượng trưng cho sự thèm khát ăn thịt của hồn ma này.

Hóa thạch cá Aspidorhynchus với đầu nguyên vẹn và vẫn còn dính với ống tiêu hóa dù phần thân đã biến mất.

Vậy thì ma lai có liên quan gì tới cổ sinh vật học? Chả là các nhà cổ sinh vật học vừa khám phá ra một dạng hóa thạch khá kỳ lạ, có thể ví như một phiên bản "ma lai" của thế giới cổ đại. Đó là những cái đầu cá Aspidorhynchus nguyên vẹn dù phần cơ thể đã biến mất, nhưng vẫn còn dính với bộ lòng của chính nó. Những hóa thạch này được tìm thấy ở Solnhofen, bang Bavaria (Đức), một địa điểm nổi tiếng với khả năng bảo tồn hóa thạch tuyệt vời từ Thế Jura muộn.

Aspidorhynchus là chi cá săn mồi có chiều dài tới 1 mét, chiếm khoảng 4% tổng số cá được tìm thấy tại Solnhofen. Đặc điểm nổi bật của chúng là phần hàm trên dài và nhọn, tương tự cá cờ hoặc cá kiếm ngày nay. Dựa trên hình dáng cơ thể và cấu trúc vây, các nhà khoa học cho rằng Aspidorhynchus có thói quen săn đuổi con mồi, chủ yếu nhắm vào các loài cá nhỏ thuộc Họ Orthogonicleithridae, vốn có tập tính bơi theo đàn.

Trong một nghiên cứu mới, nhóm tác giả đã phân tích 343 mẫu hóa thạch Aspidorhynchus, trong đó có khoảng 16% bị tách rời hoàn toàn phần đầu, chỉ còn lại hộp sọ kèm hệ tiêu hóa. Điều này cho phép họ quan sát trực tiếp thức ăn trong dạ dày mà không bị che khuất bởi lớp vảy dày của cơ thể. Các mẫu vật cho thấy Aspidorhynchus thường nuốt chửng cá nhỏ, nhưng đôi khi cũng săn những con mồi lớn hơn, thậm chí có trường hợp bị mắc kẹt khi nuốt cá quá khổ dẫn đến ngạt thở.

Một số mẫu vật còn ghi nhận sự xuất hiện của loài giáp xác Knebelia schuberti trong dạ dày, vốn không phải thức ăn điển hình của Aspidorhynchus. Điều này đặt ra câu hỏi về sự đa dạng trong chế độ ăn hoặc những tình huống săn mồi bất thường. Ngoài ra, bằng chứng cho thấy loài cá này có thể gặp rủi ro khi săn mồi, chẳng hạn như bị chết do nuốt phải con mồi quá lớn.

Nghiên cứu cũng đưa ra giả thuyết về nguyên nhân khiến nhiều mẫu Aspidorhynchus bị mất đầu. Các nhà khoa học cho rằng chúng có thể là nạn nhân của những loài săn mồi lớn như ngư long, thượng long hoặc các họ hàng sống ở biển của cá sấu. Những loài này thường sử dụng chiến thuật “cắn và lắc mạnh” để tách rời phần đầu, sau đó ăn phần thân giàu dinh dưỡng. Cấu trúc xương chưa hoàn toàn hóa cứng ở vùng nối giữa đầu và thân của Aspidorhynchus cũng khiến chúng dễ bị tách rời trong quá trình săn mồi.

Theo nhận định của nhóm nghiên cứu, phát hiện này không chỉ cung cấp thông tin về chế độ ăn uống của Aspidorhynchus mà còn hé lộ mối quan hệ săn mồi phức tạp trong hệ sinh thái biển Kỷ Jura. Việc tìm thấy hộp sọ kèm hệ tiêu hóa nguyên vẹn là minh chứng cho khả năng bảo tồn đặc biệt của Solnhofen, nơi từng ghi nhận nhiều hóa thạch nổi tiếng khác.