HÓA THẠCH KHỦNG LONG BÁN ĐƯỢC GIÁ: NGƯỜI MUA VUI, KẺ BÁN MỪNG, KHOA HỌC BĂN KHOĂN

[Mê Khủng Long - Dinophile.vn] Chúng ta hãy cùng hy vọng nỗi băn khoăn của giới khoa học sẽ được giải quyết bằng thiện chí từ những người mua.

Như đã đưa tin cách đây nửa tháng, bộ xương hóa thạch khá hoàn chỉnh có niên đại 77 triệu năm của một con khủng long Gorgosaurus, loài khủng long ăn thịt có họ hàng với T. rex, đã được đưa lên sàn bán đấu giá của Sotheby's. Theo thông tin từ Sotheby's, đây là bộ xương Gorgosaurus duy nhất có khả năng được tư nhân sở hữu thông qua việc bán đấu giá, trong khi những đồng loại của nó hiện đang nằm toàn bộ trong bộ sưu tập của các bảo tàng. Và hôm qua, bộ xương này đã chính thức được bán cho một nhà sưu tập tư nhân, hiện chưa rõ danh tính, với giá trên 6 triệu đô-la, chỉ bằng 3/4 so với mức dự kiến cao nhất là 8 triệu đô-la.

Gorgosaurus là một loài khủng long ăn thịt cỡ lớn: bộ xương được bán đấu giá sau khi được phục dựng cao đến 3 mét và dài khoảng 6,7 mét. Theo một số nguồn tài liệu, Gorgosaurus tuy không to lớn bằng người họ hàng T. rex, nhưng được cho là nhanh nhẹn hơn và có lực cắn lớn hơn. Các thợ săn hóa thạch đã khai quật được bộ xương này vào năm 2018 trên một khu đất tư nhân nằm trong Thành hệ Sông Judith, thuộc hạt Choteau, bang Montana. Bộ xương có tổng cộng 79 mảnh, và là một trong những bộ xương hóa thạch hoàn chỉnh nhất thế giới của loài Gorgosaurus nói riêng và khủng long nói chung. Ngay cả chính nhà bán đấu giá Sotheby's cũng bày tỏ sự phấn khích trước món hàng độc nhất vô nhị.

Bộ xương Gorgosaurus được bán đấu giá thành công, thu về 6 triệu đô-la. Ảnh: CNN.

"Trong sự nghiệp của mình, tôi đã có vinh dự được xử lý và bán nhiều món đồ độc đáo, phi thường, nhưng trong đó chỉ vài thứ có thể tạo ra sự kinh ngạc và làm choáng ngợp trí tưởng tượng như bộ xương Gorgosaurus tuyệt vời này," Cassandra Hatton, trưởng phòng khoa học và văn hóa đại chúng của nhà đấu giá Sotheby's nói. "Được khai quật mới chỉ vài năm về trước, một bộ xương Gorgosaurus như thế này chưa bao giờ được đưa ra bán đấu giá, và cơ hội để chia sẻ cho công chúng thấy loài khủng long này lần đầu tiên khiến tôi cực kỳ hài lòng và là một dấu mốc trong sự nghiệp của tôi."

Với tính chất và mức giá như vậy, chúng ta tin rằng cả kẻ bán và người mua đều hài lòng với thương vụ này, trừ một bên thứ ba: các nhà khoa học, hay cụ thể hơn là các nhà cổ sinh vật học chuyên nghiên cứu về khủng long.

Có thể nói, việc săn tìm và mua bán hóa thạch khủng long đã trở thành một thị trường tương đối nhộn nhịp ở nhiều nước, đặc biệt là những nước có nhiều hóa thạch khủng long như Mỹ. Việc tìm thấy một bộ xương khủng long hoàn chỉnh, nhất là xương của những loài nổi tiếng như T. rex có thể khiến một người, thậm chí một nhóm người đổi đời với giá bán lên đến hàng triệu đô-la. Nhưng điều này cũng gây ra một số tranh cãi, nhất là từ phía các nhà cổ sinh vật học.

Chẳng hạn như vụ đấu giá năm 1998, trong đó món hàng được đem ra đấu giá là bộ xương T. rex lớn nhất thế giới thời bấy giờ tên là Sue, đã khiến cộng đồng cổ sinh vật học tại Mỹ cũng như trên toàn thế giới phải lo lắng chờ đợi. Họ sợ bộ xương tương đối hoàn chỉnh (>90%) và có giá trị khoa học rất lớn này rơi vào tay một nhà sưu tập tư nhân, từ đó khiến các nhà khoa học mất đi hoàn toàn cơ hội nghiên cứu nó, đồng thời công chúng cũng sẽ không có cơ hội chiêm ngưỡng một hóa thạch tiêu biểu cho thời đại thống trị của các loài khủng long. May thay, người chiến thắng vụ đấu giá là Bảo tàng Field sau khi họ đồng ý trả cho bộ xương số tiền cuối cùng là 8.362.000 đô-la, nhờ đó các nhà khoa học cũng như công chúng mới có cơ hội được nghiên cứu và chiêm ngưỡng bộ xương này.

Tuy vậy, sự "hiếm có khó tìm", "độc nhất vô nhị" của các bộ xương khủng long khiến cho mức giá người ta phải trả để sở hữu chúng ngày càng đắt đỏ, và các bảo tàng ngày càng gặp khó trong việc mua lại những tuyệt tác của thời cổ đại này. Năm 2020, một kỷ lục thế giới mới đã được thiết lập khi một bộ xương T. rex khác tên là Stan đã được bán với giá 31,8 triệu đô-la trong một phiên đấu giá do Christie's tổ chức. Người chiến thắng không phải là bảo tàng nào cả, và các nhà khoa học đinh ninh rằng khoa học đã mất quyền tiếp cận nó mãi mãi. May sao, hồi tháng Ba vừa rồi, Sở Văn hóa và Du lịch Abu Dhabi (UAE) tiết lộ họ đang lên kế hoạch trưng bày Stan tại một bảo tàng lịch sử tự nhiên mới ngay tại Abu Dhabi, dự kiến khánh thành vào năm 2025. Thật mừng khi người chủ sở hữu của bộ xương (rất có thể là một đại gia UAE) đã kịp thời quay xe và dành tặng cho cộng đồng khoa học cũng như công chúng một món quà không thể nào tuyệt vời hơn.

Một bản sao của Stan được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Bang New Mexico. Ảnh: Wikipedia.

Nhưng sẽ thế nào nếu mọi chuyện không diễn ra tốt đẹp như vậy? David Polly, giáo sư ngành khoa học Trái đất và khí quyển tại Đại học Bloomington tỏ ra bi quan: "Theo quan điểm của tôi, việc đó chỉ mang lại những điều bất lợi mà thôi. Dù chắc chắn là không có luật lệ nào ở Mỹ ủng hộ chuyện mua bán đối với những hóa thạch được khai quật từ các khu đất tư nhân, nhưng với tư cách một nhà khoa học, tôi có thể dễ dàng lập luận rằng hóa thạch rất quan trọng với tất cả chúng ta và thật sự cần được đưa vào các kho tàng nhà nước, nơi người ta có thể nghiên cứu chúng - cũng là nơi mà số đông công chúng có thể học hỏi và thưởng lãm chúng."

Giáo sư David Polly nói tiếp: "Khi một hóa thạch được đưa lên đấu giá như vậy và dự kiến mang về hàng triệu đô-la, việc đó nói với các chủ đất tư nhân rằng họ phải kiếm tiền từ những hóa thạch tìm được trên đất của mình."

Một số chuyên gia khác, chẳng hạn như Gregory Erickson, giáo sư giải phẫu học và cổ sinh học động vật có xương sống tại Đại học Bang Florida, cho rằng vấn đề đạo đức trong mua bán hóa thạch khủng long là một "vùng xám". Ông chỉ ra ngay cả các bảo tàng cũng đã từng tham gia vào những vụ mua bán hóa thạch khủng long thương mại. Vì thế, họ không thể nói với các nhà sưu tập tư nhân rằng hãy ngừng mua hóa thạch khủng long. Điều tốt nhất, như đã nói trong trường hợp bộ xương T. rex tên Stan ở trên, chính là một nhà sưu tập tư nhân nào đó có thiện chí với cộng đồng khoa học mua lại hóa thạch và hiến nó cho một bảo tàng. 

Hãy hy vọng là như thế!