SAURONIOPS: KHỦNG LONG MANG TÊN "CON MẮT CỦA SAURON"

[Mê Khủng Long - Dinophile.vn] Tên của chi khủng long chắc chắn sẽ khiến các fan của bộ truyện The Lord of the Rings phải để ý.

Đầu thế kỷ XXI, có một nhà sưu tập đã quyên tặng một mảnh xương sọ cho Bảo tàng Cổ sinh vật học Montevarchi ở Ý. Bản thân nhà sưu tập này đã mua lại mẫu vật từ một tay buôn hóa thạch ở Morocco, và thật ra gã tay buôn cũng chỉ mua lại từ một thợ săn hóa thạch ở đâu đó gần Taouz, một địa danh nằm gần biên giới giữa Morocco và Algeria. Người ta không thể biết địa điểm chính xác nơi hóa thạch được tìm thấy.

Sau đó, đến năm 2012, mảnh xương sọ này được một số nhà cổ sinh vật học người Ý gồm Andrea Cau, Fabio Marco Dalla Vecchia, Matteo Fabri xem xét và họ nhận định đây chính là hóa thạch của một loài khủng long mới. Dựa trên những đặc điểm được xác định, họ cho rằng loài khủng long này thuộc họ Carcharodontosauridae ("dị long răng cá mập"), một họ khủng long theropod ăn thịt to lớn. Điểm khác biệt của loài khủng long này so với các loài khủng long cùng họ đó là một cái bướu lớn ở trên trán, nhiều khả năng được sử dụng cho những pha "đọ đầu" khi tranh giành quyền giao phối giữa những con đực.

Chỉ với một mảnh xương sọ duy nhất, việc tính toán kích thước chính xác của loài khủng long này gần như là bất khả thi, nhưng dựa trên những loài cùng họ, Cau, Dalla Vecchia và Fabri ước tính loài khủng long này có thể dài đến 12 mét, không hề kém cạnh so với những cái tên nổi tiếng nhất trong các loài khủng long ăn thịt.

Cũng có luận điểm cho rằng, mảnh xương sọ này chỉ là xương của một cá thể Carcharodontosaurus saharicus mà thôi (vì có niên đại khá tương đồng, là loài ăn thịt cùng họ, cấu trúc xương sọ có nhiều điểm giống nhau). Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu đã bác bỏ luận điểm này và giữ nguyên quan điểm đây là một chi khủng long mới hoàn toàn.

Mảnh xương sọ hóa thạch của Sauroniops pachytholus. Ảnh: Andrea Cau, Fabio Marco Dalla Vecchia và Matteo Fabbri.

Việc đặt danh pháp cho loài khủng long mới cũng khá thú vị. Có lẽ vì một hay nhiều thành viên trong nhóm nghiên cứu là người hâm mộ ruột của J. R. R. Tolkien và bộ tiểu thuyết The Lord of the Rings, nên họ đã quyết định đặt một cái tên nào đó liên quan cho loài khủng long này. Vì loài khủng long mới chỉ được biết đến qua duy nhất một mảnh xương sọ ở trên mắt, nên cuối cùng họ quyết định lấy tên của Sauron, một nhân vật trong The Lord of the Rings hiện diện chủ yếu qua một con mắt quỷ, để đặt làm tên chi cho loài khủng long mới. Vậy nên nó có tên chi là Sauroniops, có nghĩa là "con mắt của Sauron" (ops trong tiếng Hy Lạp cổ có nghĩa là "mắt"). Trong khi đó, tên loài được đặt là pachytholus, trong đó "pachy" nghĩa là "dày" còn "tholos" là từ chỉ một dạng mái vòm, ở đây ám chỉ cái bướu dày trên mảnh xương sọ của con khủng long.

Thế nên, danh pháp đầy đủ của loài khủng long mới là Sauroniops pachytholus, nghe "ngầu đét" dù người ta vẫn còn chưa thật sự rõ hình hài cụ thể của nó như thế nào. Hy vọng là với một chút may mắn trong tương lai, các nhà cổ sinh vật học có thể tìm thấy thêm những hóa thạch của loài này và khôi phục toàn vẹn ngoại hình của chúng.