LOÀI KHỦNG LONG ĂN THỰC VẬT MỚI THUỘC NHÓM IGUANODONTIA ĐƯỢC CÔNG BỐ TẠI BỒ ĐÀO NHA

Một nhóm các nhà cổ sinh vật học quốc tế vừa công bố phát hiện một loài khủng long ăn thực vật mới tại Bồ Đào Nha, mang tên Cariocecus bocagei. Đây là một loài thuộc nhóm Iguanodontia sống vào Thế Phấn Trắng sớm, khoảng 125 triệu năm trước. Đặc biệt, hộp sọ của cá thể này được bảo tồn gần như nguyên vẹn, cho phép các nhà khoa học nghiên cứu chi tiết cấu trúc não và hệ thính giác.

Hộp sọ được tìm thấy tại bãi biển Praia do Areia do Mastro, gần Cabo Espichel, phía tây Bồ Đào Nha. Mẫu vật nằm trong Thành hệ Papo Seco, nơi chứa nhiều hóa thạch động vật không xương sống, cá, cá sấu, thằn lằn bay và khủng long sống trên cạn. Việc mô tả loài mới được thực hiện bởi Viện Khoa học Tự nhiên Bỉ phối hợp với Hội Lịch sử Tự nhiên Torres Vedras của Bồ Đào Nha.

Phục dựng ngoại hình của Cariocecus bocagei. Tranh của Victor F. Carvalho.

Sau khi được phát hiện vào năm 2016, mẫu vật chỉ được nghiên cứu kỹ lưỡng sau đại dịch COVID-19. Trong phòng thí nghiệm, hộp sọ được làm sạch cẩn thận, hé lộ mức độ bảo tồn đặc biệt. Các nhà nghiên cứu xác định được những đặc điểm giải phẫu chưa từng thấy ở bất kỳ loài Iguanodontia nào khác, như xương hàm trên và xương gò má hoàn toàn hợp nhất, một đặc điểm xác lập loài mới.

Nhờ công nghệ chụp CT vi mô, nhóm nghiên cứu tái tạo chi tiết hệ thần kinh sọ và tai trong của cá thể. Đây được xem là bản tái tạo tai trong chi tiết nhất từng được thực hiện trên khủng long. Các cấu trúc liên quan đến thăng bằng và thính giác cung cấp manh mối về cách loài này định hướng và sinh sống trong môi trường cổ đại.

Một đặc điểm nổi bật khác là xương “lông mày” nằm thấp hơn so với các loài Iguanodontia đã biết. Theo nhóm nghiên cứu, cấu trúc này có thể nâng đỡ một gờ xương lớn phía trên mắt, tương tự như ở đại bàng hiện đại, và có thể mang ý nghĩa chức năng hoặc thị giác. Dựa vào các đường nối xương chưa hóa cứng, cá thể này được cho là chưa trưởng thành hoàn toàn khi chết, với chiều dài hộp sọ khoảng 45cm.

Hóa thạch hộp sọ của Cariocecus bocagei.

Phân tích răng cho thấy sự thay thế răng diễn ra rõ ràng, với các răng mới hình thành bên trong hàm để thay thế răng đã mòn. Đây là đặc điểm phổ biến ở Iguanodontia, nhưng hiếm khi được quan sát rõ ràng ở các loài cổ hơn. Hộp sọ chắc khỏe và xương hàm hợp nhất cho thấy loài này có thể có lực cắn mạnh hơn các họ hàng của nó.

Trong Thế Phấn Trắng sớm, Iguanodontia là nhóm khủng long ăn thực vật chiếm ưu thế tại châu Âu. Trước đây, các loài đã được xác định tại Bỉ, Tây Ban Nha, Anh và Pháp, nhưng Bồ Đào Nha chưa có loài nào được đặt tên chính thức. Việc phát hiện Cariocecus bocagei đã lấp đầy khoảng trống này trong bản đồ phân bố của nhóm Iguanodontia.

Tên chi Cariocecus được đặt theo tên một vị thần chiến tranh của người Iberia và Lusitania cổ đại, từng được thờ phụng tại vùng trung tâm Bồ Đào Nha. Tên loài bocagei nhằm vinh danh nhà động vật học thế kỷ XIX José Vicente Barbosa du Bocage, người có đóng góp lớn trong việc phát triển nghiên cứu và bảo tồn động vật học tại Bồ Đào Nha. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Journal of Systematic Palaeontology.