KHỦNG LONG VẪN RẤT ĐA DẠNG NGAY TRƯỚC SỰ KIỆN TUYỆT CHỦNG

Khoảng 66 triệu năm trước, Trái Đất đã trải qua một trong những sự kiện tuyệt chủng hàng loạt mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử, khi khoảng 75% các loài sinh vật, bao gồm cả khủng long không phải chim, đã biến mất do sự tàn phá môi trường diễn ra nhanh chóng. Một câu hỏi lớn trong giới cổ sinh vật học là liệu khủng long đã tuyệt chủng đột ngột khi vẫn còn đa dạng và phát triển mạnh, hay đã suy giảm dần từ trước đó.

Tranh của Natalia Jagielska.

Mới đây, một nghiên cứu do nhóm của nhà cổ sinh vật học Daniel Peppe (Đại học Baylor) và Andrew Flynn (Đại học Bang New Mexico) tiến hành đã cung cấp bằng chứng cho thấy các hệ sinh thái khủng long vẫn rất sôi động ngay trước thời điểm va chạm thiên thạch.

Tại khu vực Tây Bắc bang New Mexico (Mỹ), các lớp đá thuộc Thành hệ Kirtland, cụ thể là tầng Naashoibito, đã bảo tồn hóa thạch của những loài khủng long phi điểu sống trong giai đoạn cuối cùng của Kỷ Phấn trắng. Nhờ các kỹ thuật định tuổi chính xác cao, nhóm nghiên cứu xác định rằng các hóa thạch này có niên đại từ 66,4 đến 66 triệu năm trước, tức là cùng thời với các loài nổi tiếng ở Thành hệ Hell Creek tại Montana và Dakota. Tuy nhiên, các loài ở New Mexico lại rất khác biệt, cho thấy sự đa dạng rõ rệt trong khu vực.

Phân tích sinh thái và địa sinh học cho thấy các loài khủng long ở Tây Bắc Mỹ không sống trong một hệ sinh thái đồng nhất mà được phân chia thành các “sinh tỉnh” (bioprovinces) riêng biệt, không phải do núi hay sông ngăn cách mà là do sự khác biệt về nhiệt độ giữa các vùng. Điều này phản bác giả thuyết lâu nay rằng sự suy giảm đa dạng sinh học đã khiến khủng long dễ bị tổn thương trước sự kiện tuyệt chủng. Thay vào đó, nghiên cứu cho thấy các cộng đồng khủng long vẫn đang phát triển mạnh mẽ cho đến khi bị thiên thạch xóa sổ một cách đột ngột.

Sau sự kiện tuyệt chủng, trong vòng khoảng 300.000 năm, các loài thú bắt đầu đa dạng hóa nhanh chóng, thử nghiệm các chế độ ăn, kích thước cơ thể và vai trò sinh thái mới. Đáng chú ý, các mô hình phân bố sinh học theo vùng khí hậu từng định hình cộng đồng khủng long vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến sự tiến hóa của thú trong Kỷ Cổ Cận. Các loài thú sống ở phía Bắc và phía Nam vẫn giữ những đặc điểm khác biệt rõ rệt, điều này trái ngược với các sự kiện tuyệt chủng khác vốn thường dẫn đến sự đồng nhất sinh học.

Phát hiện này không chỉ làm sáng tỏ bức tranh cuối cùng về thế giới khủng long mà còn cho thấy vai trò then chốt của khí hậu trong việc định hình và phục hồi các hệ sinh thái sau thảm họa. Nghiên cứu đã được công bố trên tạp chí Science vào ngày 23 tháng Mười năm 2025.

Nguồn: "Latest Cretaceous Dinosaurs Lived in Vibrant, Regionally Distinct Communities" / Sci.News.