NGHIÊN CỨU TRÊN RĂNG ĐỘNG VẬT HÓA THẠCH TẠI VIỆT NAM TIẾT LỘ SỰ THÍCH NGHI VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Một nghiên cứu quốc tế do Viện Nhân học Địa chất Max Planck dẫn đầu, công bố trên tạp chí Science Advances, đã phân tích 141 mẫu răng hóa thạch từ Việt Nam và Lào, có niên đại từ 150.000 đến 13.000 năm trước. Thông qua kỹ thuật phân tích đồng vị ổn định của carbon, oxy, nitơ và kẽm, nhóm nghiên cứu đã tái dựng chế độ ăn và môi trường sống của các loài động vật có vú thời tiền sử, qua đó làm sáng tỏ cách chúng phản ứng với biến đổi khí hậu.

Tranh minh họa hệ sinh thái Việt Nam cổ đại. Nguồn: WWF.

Kết quả cho thấy các loài có khả năng thích nghi cao với môi trường và chế độ ăn đa dạng như lợn rừng, khỉ đuôi dài và hươu sambar có xu hướng tồn tại lâu dài. Ngược lại, những loài chuyên biệt như đười ươi, tê giác và heo vòi - vốn phụ thuộc vào môi trường rừng rậm nguyên sinh - lại dễ bị tổn thương và có nguy cơ tuyệt chủng cao khi môi trường thay đổi.

Các mẫu răng được khai quật tại hang Cốc Mười, tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam, một địa điểm khảo cổ quan trọng nằm trong vùng núi đá vôi gần biên giới Trung Quốc. Hang động này đã bảo tồn nhiều hóa thạch động vật có vú Thế Cánh Tân, cung cấp dữ liệu quý giá về phản ứng sinh thái của các loài trước biến động khí hậu cổ đại.

Nhờ các kỹ thuật phân tích đồng vị tiên tiến, các nhà khoa học có thể xác định dấu hiệu hóa học trong men răng hóa thạch, từ đó tái dựng chi tiết chế độ ăn và môi trường sống của các loài. Theo tiến sĩ Nicolas Bourgon, trưởng nhóm nghiên cứu, việc so sánh các loài qua thời gian giúp lý giải nguyên nhân một số loài tồn tại đến ngày nay, trong khi những loài khác đã biến mất. 

Một ví dụ điển hình là loài đười ươi, hiện chỉ còn phân bố tại Borneo và Sumatra, từng có mặt rộng khắp Đông Nam Á. Dữ liệu đồng vị cho thấy chúng luôn phụ thuộc vào trái cây trong rừng rậm tán kín, ngay cả khi môi trường thay đổi. Điều này cho thấy sự sống còn của loài này gắn liền với việc bảo tồn rừng nguyên sinh, một thực trạng vẫn đúng cho đến ngày nay.

Trong bối cảnh Đông Nam Á đang đối mặt với tốc độ mất rừng nhiệt đới nhanh nhất thế giới, nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ không chỉ các loài động vật mà cả hệ sinh thái duy trì sự sống của chúng. Theo giáo sư Patrick Roberts, việc hiểu cách các loài từng ứng phó với áp lực môi trường cổ đại sẽ giúp dự đoán khả năng chống chịu của chúng trong hiện tại và tương lai.

Nguồn: Max Planck Society, "Ancient teeth reveal mammalian responses to climate change in Southeast Asia" / Phys.