KHÁM PHÁ LOÀI MÈO RĂNG KIẾM GIẢ MỚI Ở TRUNG QUỐC

Các nhà cổ sinh vật học vừa công bố phát hiện một loài mèo răng kiếm giả (Họ Nimravidae) mới tại Trung Quốc, góp phần làm sáng tỏ lịch sử tiến hóa của nhóm thú ăn thịt cổ đại này.

Phục dựng Taotienimravus songi theo phong cách tranh họa cổ điển của Trung Quốc. Tranh của Yuefeng Song.

Một nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Qigao Jiangzuo thuộc Viện Cổ sinh vật học và Cổ nhân học động vật có xương sống, Viện Khoa học Trung Quốc, đã xác định được một chi và loài mới mang tên Taotienimravus songi. Hóa thạch được tìm thấy tại Thành hệ Thanh Thủy Doanh, miền bắc Trung Quốc, có niên đại khoảng 28 triệu năm, thuộc thời kỳ Tiệm Tân giữa. Cái tên Taotienimravus bắt nguồn từ Taotie (thao thiết) - một sinh vật nổi tiếng của thần thoại Trung Quốc, nằm trong "tứ đại hung thú", được mô tả như một loài mãnh thú hung ác, có sức mạnh to lớn, rất tham ăn, thấy gì ăn nấy, là biểu tượng cho sự tham lam dục vọng. Trong khi đó "nimravus" bắt nguồn từ chi Nimravus, chi điển hình của họ này. Tên loài songi dùng để vinh danh Yuefeng Song, người đã hiến tặng mẫu định danh cho Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Yingliang Stone.

Họ Nimravidae, thường được gọi là “mèo răng kiếm giả”, là một họ thú ăn thịt đã tuyệt chủng, nổi bật với kích thước cơ thể lớn và cấu trúc răng đặc trưng. Đây là một trong những nhánh sớm nhất của Bộ Carnivora tiến hóa theo hướng thú ăn thịt cỡ lớn. Các hóa thạch của họ này từng được phát hiện nhiều ở Bắc Mỹ và châu Âu, song tại khu vực Á - Âu, bằng chứng còn hạn chế và ít được bảo tồn nguyên vẹn.

Phân tích cho thấy Taotienimravus songi là một dạng hình thái đặc biệt trong họ Nimravidae. Loài này không có răng nanh dài như các dạng mèo răng kiếm điển hình, mà sở hữu răng nanh ngắn, chắc khỏe cùng vùng vòm miệng rộng. Các răng tiền hàm không bị thu nhỏ mà phát triển lớn, tạo nên cấu trúc thích nghi cho việc cắn xé và nghiền nát xương, một đặc điểm hiếm gặp trong nhóm này.

Các nhà nghiên cứu nhận định hành vi săn mồi của loài mới có thể khác biệt so với các thú ăn thịt giống mèo. Thay vì sử dụng cú cắn chí mạng bằng răng nanh dài, Taotienimravus songi có thể áp dụng kiểu cắn xé tương tự như linh cẩu hiện đại. Đây là bằng chứng cho thấy sự đa dạng chiến lược săn mồi trong quá trình tiến hóa của Bộ Carnivora.

Phân tích phát sinh chủng loại đặt Taotienimravus songi trong Phân họ Nimravinae, có quan hệ gần với các chi Nimravus và Dinaelurus ở Bắc Mỹ, đồng thời là nhóm chị em với các loài châu Âu như Eofelis, Dinailurictis và Quercylurus. Sự xuất hiện của loài mới này giúp bổ sung mắt xích còn thiếu trong lịch sử phân bố của Họ Nimravidae tại khu vực Á - Âu.

Theo nhóm nghiên cứu, sự gia tăng kích thước cơ thể ở Nimravidae có thể trùng hợp với sự suy tàn của Oxyaenidae, một nhánh thú ăn thịt khác trong Kỷ Cổ Cận. Điều này phản ánh sự cạnh tranh và thay đổi hốc sinh thái trong bối cảnh môi trường cổ đại. Nimravidae đã chiếm lĩnh nhiều vị trí sinh thái mà Họ Mèo (Felidae) chưa khai thác, nhờ ít chịu áp lực cạnh tranh trong giai đoạn đầu lịch sử tiến hóa.

Công trình nghiên cứu này được công bố trên tạp chí Proceedings of the Royal Society B ngày 26 tháng Mười một năm 2025. Phát hiện về Taotienimravus songi không chỉ mở rộng hiểu biết về sự đa dạng của Họ Nimravidae, mà còn nhấn mạnh vai trò của các yếu tố sinh học và môi trường trong việc hình thành và thay đổi hốc sinh thái của các loài thú ăn thịt cổ đại.