KHÁM PHÁ LOÀI KHỦNG LONG MỎ VỊT ĐẦU BẸT MỚI SỐNG CÁCH ĐÂY 75 TRIỆU NĂM

Các nhà cổ sinh vật học từ Mỹ và Slovakia vừa công bố một loài khủng long mới thuộc họ Hadrosauridae, sống vào cuối kỷ Phấn trắng, khoảng 75 triệu năm trước. Loài này được đặt tên là Ahshislesaurus wimani, dựa trên các mẫu hóa thạch được phát hiện tại vùng hoang dã Ah-shi-sle-pah, thuộc hạt San Juan, bang New Mexico.

Phục dựng ngoại hình của Ahshislesaurus wimani. Tranh của Sergey Krasovskiy.

Mẫu định danh của loài mới bao gồm một phần hộp sọ chưa hoàn chỉnh, các mảnh xương sọ rời như xương gò má phải, xương vuông, xương hàm dưới và xương hàm trên, cùng một chuỗi đốt sống cổ nối liền. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu còn thu thập được nhiều mẫu vật khác có thể thuộc cùng loài, bao gồm một xương hàm trái được bảo tồn tốt, một bộ xương bán phần và hai xương cánh tay, một của cá thể trưởng thành và một của cá thể chưa trưởng thành. Những mẫu vật này được khai quật từ Thành hệ Kirtland, vốn nổi tiếng với sự phong phú hóa thạch khủng long.

Hadrosauridae là họ khủng long ăn thực vật lớn, thường được gọi là “khủng long mỏ vịt”, có mặt rộng khắp các châu lục như châu Phi, châu Á, châu Âu, Nam Mỹ và châu Nam Cực. Trong suốt 20 triệu năm cuối Kỷ Phấn trắng, chúng chiếm ưu thế trong các hệ sinh thái đất liền ở khu vực Western Interior Seaway của Bắc Mỹ. Sự đa dạng phân loại và phân bố địa lý rộng rãi của nhóm này khiến chúng trở thành đối tượng nghiên cứu quan trọng trong việc hiểu rõ tiến trình tiến hóa của khủng long.

Trước đây, Ahshislesaurus wimani từng bị phân loại nhầm là Kritosaurus, một chi khủng long mỏ vịt thuộc Phân họ Saurolophinae trẻ hơn cũng thuộc Thành hệ Kirtland. Tuy nhiên, phân tích phát sinh chủng loại cho thấy hai loài này thuộc về hai nhóm khác nhau trong pPhân họ Saurolophinae. Cả hai cùng tồn tại trong thời kỳ Campanian của Kỷ Phấn trắng tại khu vực Laramidia phía Nam, cho thấy sự đa dạng đáng kể trong cùng một hệ sinh thái cổ.

Một phần hóa thạch hộp sọ của Ahshislesaurus.

Theo nhóm nghiên cứu, Ahshislesaurus cùng với Naashoibitosaurus và hai loài chưa được đặt tên khác từ Laramidia phía nam có thể tạo thành một nhóm mới trong Phân họ Saurolophinae. Nhóm này đại diện cho một nhánh tiến hóa riêng biệt, phản ánh sự phân hóa sinh học theo vùng địa lý trong quần thể khủng long đầu bẹt ăn thực vật. Việc xác định nhóm này giúp làm rõ hơn mối quan hệ tiến hóa giữa các loài khủng long mỏ vịt tại Bắc Mỹ.

Phát hiện này cũng cung cấp thêm bằng chứng về sự khác biệt theo vĩ độ trong quần thể khủng long hadrosaurid tại Laramidia vào cuối kỷ Phấn trắng. Sự phân hóa này có thể là kết quả của các yếu tố môi trường, khí hậu và địa hình khác nhau giữa các vùng phía bắc và phía nam của lục địa cổ. Điều này cho thấy hệ sinh thái khủng long thời kỳ đó phức tạp và có tính phân vùng cao hơn so với những gì từng được giả định.

Việc phát hiện và mô tả loài khủng long mới không chỉ mở rộng hiểu biết về sự đa dạng của nhóm Hadrosauridae mà còn đóng góp vào việc tái dựng lịch sử tiến hóa và phân bố địa lý của khủng long trong kỷ Phấn trắng muộn. Đây là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực cổ sinh vật học, giúp giới khoa học hiểu rõ hơn về sự phát triển và thích nghi của các loài khủng long ăn thực vật trong bối cảnh biến đổi khí hậu và địa chất toàn cầu thời tiền sử.