HÓA THẠCH MỚI CHO THẤY TỔ TIÊN CỦA CÀ PHÊ, KHOAI TÂY... TỪNG TỒN TẠI CÙNG THỜI VỚI KHỦNG LONG

[Mê Khủng Long - Dinophile.vn] Hóa thạch của một loài cây cổ đại cách đây 80 triệu năm đã giúp các nhà khoa học dời thời điểm xuất hiện của phân lớp Hoa môi (Lamiidae) lên sớm hơn nữa, cùng thời với nhiều loài khủng long phi điểu.

Phân lớp Hoa môi là một phân lớp thực vật quan trọng có tới 40 nghìn loài thực vật có hoa, bao gồm nhiều loại cây thực phẩm thiết yếu ngày nay như cà chua, khoai tây, bạc hà và cà phê.

Loài cây cổ đại này được đặt danh pháp hai phần là Palaeophytocrene chicoensis. Đây là một loài cây dây leo, giúp tạo nên sự đa dạng về cấu trúc cho các rừng mưa. Trước đó, dù đã từng có giả thuyết cho rằng phân lớp Hoa môi có nguồn gốc từ kỷ Phấn Trắng nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng. Việc phát hiện hóa thạch quả của Palaeophytocrene chicoensis là một bằng chứng rất cụ thể cho thấy những khu rừng mưa có cấu trúc đa dạng và giống với ngày nay có lẽ đã hiện diện từ 80 triệu năm trước.

Hóa thạch của Palaeophytocrene chicoensis. Ảnh: Brian Atkinson.

"Đó là thời điểm các khu rừng đang chuyển đổi từ sự thống trị của cây hạt trần như thông sang sự thống trị của thực vật có hoa," theo phó giáo sư Brian Atkinson, Đại học Kansas, một trong các tác giả của nghiên cứu.

Brian Atkinson từng dành đến bảy năm để thu thập bằng chứng về các loại cây cổ đại thuộc phân lớp Hoa môi của Kỷ Phấn Trắng nhưng không thu được kết quả gì. Trong khi đó, mẫu vật Palaeophytocrene chicoensis được khai quật từ những năm 1990 bởi các công nhân xây dựng đang làm việc ở Thành phố Sacramento, bang California. Mẫu vật đã được các nhà khoa học đến từ trường Cao đẳng Sierra thu thập và lưu giữ trong bảo tàng lịch sử tự nhiên của trường.

Chỉ đến khi được ai đó gợi ý về bộ sưu tập của trường Cao đẳng Sierra, Brian Atkinson mới phát hiện ra thứ ông tìm kiếm bấy lâu nay. Đồng thời, khi đó tầm quan trọng của mẫu vật Palaeophytocrene chicoensis mới được mọi người hiểu rõ.

"Khi tôi mở ngăn kéo chứa mẫu vật, tôi chú ý ngay đến thứ quả hóa thạch này với những chi tiết rất nổi bật trên bề mặt," Brian nhớ lại. "Tôi ngay lập tức nhận ra thuộc về một họ thực vật trong phân lớp hoa môi gọi là họ Thụ đào (Icacinaceae), vốn được tìm thấy nhiều trong các lớp trầm tích trẻ hơn sau Kỷ Phấn Trắng, cũng tức là sau sự kiện tuyệt chủng hàng loạt."

Để xác nhận phán đoán của mình, Atkinson đã nghiên cứu mẫu vật dưới kính hiển vi ánh sáng, chụp lại những bức ảnh cận cảnh tuyệt đẹp của mẫu vật. Bằng cách nghiền ngẫm bố cục của những đường rãnh, vết lõm, mấu lồi... Atkinson có thể so sánh loại quả hóa thạch này với các hóa thạch từng được mô tả trước đó nhằm đặt nó vào một vị trí chính xác trong sơ đồ phân loại.

Cuối cùng, Brian Atkinson quyết định đặt loài cây hóa thạch mới vào chi Palaeophytocrene và lấy tên hệ tầng nơi phát hiện ra hóa thạch - hệ tầng Chico - để đặt tên loài. Do đó chúng ta có danh pháp đầy đủ là Palaeophytocrene chicoensis. Tuy cái tên này nghe có vẻ nhàm chán, nhưng tầm quan trọng của loài cây mang tên thì không. Nó giúp củng cố giả thuyết rằng một trong những nhóm thực vật có hoa đa dạng nhất đã tồn tại qua thảm họa khiến khủng long phi điểu tuyệt chủng, để rồi tiến hóa thành hàng nghìn chủng loài quen thuộc ngày nay, trong đó có nhiều loài cây thực phẩm không thể thiếu với con người.