HỘP SỌ IRRITATOR TIẾT LỘ CẤU TẠO HÀM ĐẶC BIỆT CỦA CÁC LOÀI ĐẠI LONG XƯƠNG GAI

[Mê Khủng Long - Dinophile.vn] Irritator challengeri là một loài khủng long săn mồi đi bằng hai chân, hay nói chính xác hơn, đó là một loài đại long xương gai - Spinosauridae - tức họ hàng của Spinosaurus.

>> Xem thêm: IRRITATOR: GIỐNG KHỦNG LONG CÓ CÁI TÊN "KỲ LẠ"

Kiến thức mà chúng ta có về loài khủng long này đến từ hóa thạch hộp sọ hoàn chỉnh nhất từng được biết đến trong số các loài đại long xương gai. Với sự hỗ chụp của công nghệ chụp cắt lớp bằng X-quang thường được sử dụng trong ngành y và khoa học vật liệu, các nhà cổ sinh vật học đến từ Đức, Hà Lan và Thụy Sĩ đã nghiên cứu kỹ lưỡng hóa thạch và có những khám phá đáng kinh ngạc.

Ở vùng đất ngày nay là Brazil, người ta cho rằng Irritator từng săn những con mồi tương đối nhỏ với cái mõm đang vục sâu xuống nước, bộ phận vốn đã tiến hóa để đóng mở rất nhanh. Một điều ngạc nhiên với các chuyên gia là khi con khủng long này mở miệng, phần hàm dưới sẽ giãn ra hai bên, làm rộng khu vực họng của nó. Nghiên cứu này được công bố trên tập san Palaeontologia Electronica.

Hàm dưới của Irritator - và có thể là của các loài đại long xương gai - có khả năng giãn ra hai bên khi đớp mồi. Ảnh: Olof Moleman.

Marco Schade đã nghiên cứu hóa thạch khủng long trong nhiều năm qua. Các sinh vật mà anh nghiên cứu đã tuyệt chủng hàng chục triệu năm trước và hầu như chỉ để lại những hóa thạch không hoàn chỉnh. Hóa thạch của chúng thường được cất giữ tại các bảo tàng, trong trường hợp này là Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Bang Stuttgart - trong các bộ sưu tập công khai và đôi khi, chúng giúp chúng ta có những quan sát bất ngờ về sự sống trên hành tinh của những thời kỳ đã qua từ rất lâu.

Đại long xương gai nằm trong số những động vật săn mồi sống trên cạn lớn nhất từng tồn tại trên Trái đất. Cấu tạo cơ thể kỳ lạ của chúng và dữ liệu hóa thạch hiếm hoi khiến chúng trở nên bí ẩn khi so sánh với các loài khủng long ăn thịt cỡ lớn khác. Đại long xương gai có cái mõm tương đối dài và thon gọn hơn, với hàm răng chứa đầy răng hình nón nhọn hoắt, ngoài ra chúng còn có đôi tay to khỏe với những cái vuốt cực kỳ ấn tượng. Một số loài có gai thần kinh dài mọc từ lưng.

Hộp sọ hoàn chỉnh nhất trong dữ liệu hóa thạch của các loài đại long xương gai thuộc về loài khủng long Irritator challengeri, có niên đại khoảng 115 triệu năm và được tìm thấy tại miền Đông Brazil. Bên cạnh hóa thạch của Irritator challengeri, người ta còn tìm thấy hóa thạch của những con khủng long khác, của dực long, cá sấu cổ đại, rùa và nhiều loài cá từng chia sẻ hệ sinh thái với Irritator challengeri.

Trong nghiên cứu mới nhất, các nhà khoa học đã phục dựng lại từng mảnh xương sọ trên hóa thạch và lắp ghép chúng lại theo vị trí ban đầu để tìm hiểu xem điều gì khiến họ đại long xương gai đặc biệt đến thế. Với sự hỗ trợ của dữ liệu từ công nghệ chụp cắt lớp, họ phát hiện Irritator có lẽ đã giữ cho mõm của nó nghiêng một góc 45 độ trong những tình huống cần sự tập trung vào môi trường xung quanh. Tư thế này cho phép con khủng long có một góc nhìn ba chiều với khu vực ở phía trước, vì khi đó tầm nhìn bằng cả hai mắt của nó không bị cản trở bởi chiếc mõm dài hay bất kỳ thứ gì khác.

Hơn nữa, hộp sọ của Irritator đã được thiết kế lại trong quá trình tiến hóa để tạo ra những cú cắn rất nhanh với lực không mạnh. Do hình dạng của khớp hàm dưới, khi con khủng long này mở miệng, phần hàm dưới sẽ giãn ra hai bên, giúp mở rộng vùng yết hầu (pharynx). Điều này tương tự như khả năng của loài bồ nông ngày nay, nhưng có cơ chế cơ sinh học khác nhau. Có những gợi ý cho thấy Irritator ưa thích các con mồi tương đối nhỏ mà nó có thể đớp và gây thương tích nghiêm trọng bằng chuyển động nhanh chóng của hàm, rồi sau đó nuốt trọn.

Những hóa thạch đại long xương gai đã được xác thực đếu đến từ Thế Phấn Trắng sớm và Thế Phấn Trắng muộn, chiếm một khoảng thời gian khoảng 35 triệu năm, tương ứng với khoảng thời gian mà các loài đại long xương gai tách khỏi các nhóm khủng long săn mồi khác trong lịch sử tiến hóa. Nghiên cứu này mang lại những cái nhìn mới về lối sống của các loài đại long xương gai và cho thấy chúng đã hình thành nhiều đặc điểm mới về mặt giải phẫu học trong một khoảng thời gian địa chất tương đối ngắn, khiến chúng trở thành những giống loài có tính chuyên biệt cao và khác thường như chúng ta biết ngày nay.