HÓA THẠCH BIỂU TƯỢNG CỦA TỈNH BRITISH COLUMBIA ĐƯỢC XÁC ĐỊNH LÀ LOÀI THẰN LẰN CỔ RẮN MỚI

[Mê Khủng Long] Sau gần bốn thập niên kể từ khi được phát hiện, loài thằn lằn cổ rắn kỳ lạ từng được gọi bằng nhiều biệt danh như “thằn lằn Puntledge” hay “elasmosaur của vùng Courtenay” cuối cùng đã được đặt tên chính thức là Traskasaura sandrae. 

Danh pháp này cùng nghiên cứu mô tả được công bố trên tập san Journal of Systematic Palaeontology, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc nhận diện một trong những hóa thạch nổi bật nhất của Bắc Mỹ.

Hai cá thể Traskasaura sandrae săn cúc đá. Tranh của Robert O. Clark.

Traskasaura sandrae là một loài thằn lằn cổ rắn thuộc họ Elasmosauridae sống vào khoảng 85 triệu năm trước, thuộc Thế Phấn Trắng muộn. Với chiều dài lên tới 12 mét, nó sở hữu chiếc cổ dài đặc trưng của nhóm thằn lằn cổ rắn, nhưng lại có bộ răng to, khỏe và sắc nhọn – thích hợp để nghiền nát vỏ của các loài có vỏ cứng như cúc đá. Điều đặc biệt là loài này có sự pha trộn giữa các đặc điểm nguyên thủy và tiến hóa, khiến nó trở nên khác biệt hoàn toàn so với các loài cùng họ đã biết.

Theo nhóm nghiên cứu, không giống như các thằn lằn cổ rắn khác thường săn mồi theo phương ngang, Traskasaura sandrae được cho là có khả năng săn mồi từ trên cao – một hành vi chưa từng được ghi nhận ở các loài trong họ Elasmosauridae. Cấu trúc xương chi và cổ cho thấy nó có thể lặn xuống từ phía trên để tấn công con mồi, một chiến lược có thể đã giúp nó chiếm ưu thế trong môi trường biển cổ đại.

Hóa thạch đầu tiên của loài này được phát hiện vào năm 1988 bởi Michael Trask và con gái ông, Heather, bên bờ sông Puntledge trên đảo Vancouver. Sau nhiều năm nghiên cứu và phục dựng, cùng với sự đóng góp của cộng đồng địa phương, mẫu vật được trưng bày tại Bảo tàng Courtenay & District. Dù vậy, tương đối ít đặc điểm trên bộ xương này được coi là “rõ ràng, không thể nhầm lẫn” để có thể xác định nó thật sự thuộc về chi/loài nào đã biết.

Phải đến năm 2020, một bộ xương không nguyên vẹn mới “được bảo quản cực tốt” đã giúp nhóm các nhà khoa học quốc tế đến từ Canada, Chile và Hoa Kỳ làm sáng tỏ nhiều đặc điểm hình thái của "thằn lằn Puntledge" - và cuối cùng cũng xác định rằng đây là một chi và loài hoàn toàn mới. Năm 2023, loài này được công nhận là Hóa thạch Biểu tượng của tỉnh British Columbia, trước khi chính thức được đặt tên khoa học vào năm nay.

Tên chi Traskasaura hiển nhiên là để vinh danh cha con Michael Trask, trong khi đó tên loài sandrae là để nhà cổ sinh vật học F. Robin O'Keefe (người đứng đầu nghiên cứu) tưởng niệm người mẹ quá cố của mình, bà Sandra O'Keefe.

Nguồn: Taylor & Francis, "Mystery of 'very odd' elasmosaur finally solved: One of North America's most famous fossils identified as new species" / Phys.