NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN XÁC NHẬN: "NGƯỜI RỒNG" CHÍNH LÀ NGƯỜI DENISOVAN

[Mê Khủng Long] Sau gần một thế kỷ ẩn mình trong giếng đá bỏ hoang và nhiều năm tranh cãi học thuật, hộp sọ cổ đại được đặt tên Homo longi - hay còn gọi là “Người Rồng” (Dragon Man) - đã chính thức được xác nhận là thuộc về người Denisovan, một nhóm người cổ bí ẩn từng sống ở châu Á trong thời kỳ Cánh Tân giữa.

Hộp sọ được phát hiện lần đầu vào năm 1933 tại Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc, nhưng mãi đến năm 2018 mới được giao cho các nhà khoa học nghiên cứu. Với kích thước lớn, trán thấp, gờ lông mày dày và hốc mắt rộng, hộp sọ này từng được mô tả là đại diện cho một loài người cổ mới - Homo longi - vào năm 2021.

Tranh của Roni Setiawan.

Tuy nhiên, hai nghiên cứu công bố ngày 18 tháng Sáu năm 2025 trên các tập san Science và Cell đã sử dụng các kỹ thuật phân tích protein và ADN ty thể từ mảng vôi răng để xác định rằng hộp sọ này thuộc về người Denisovan - một nhóm người cổ chỉ từng được biết đến qua các mảnh xương nhỏ và dấu vết di truyền từ hang Denisova ở Siberia.

Cụ thể, trong nghiên cứu được công bố trên tập san Science, các nhà khoa học đã chiết xuất protein từ xương đá tai và răng của hộp sọ Cáp Nhĩ Tân (Homo longi). Khi so sánh chuỗi protein này với dữ liệu từ các mẫu Denisovan trước đó (từ hang Denisova ở Siberia, Tây Tạng và Đài Loan), họ phát hiện sự trùng khớp rõ ràng, cho thấy cá thể này thuộc cùng nhóm với người Denisovan.

Trong khi đó, trong nghiên cứu trên tập san Cell, ADN người được phục hồi từ mảng bám răng hóa thạch. Nhóm nghiên cứu đã trích xuất ADN ty thể từ một mảnh vôi răng nhỏ còn sót lại trên hộp sọ. Trình tự di truyền thu được gần giống với ADN của người Denisovan cổ ở Siberia, có niên đại từ 187.000 đến 217.000 năm. Đặc biệt, họ phát hiện 27 biến thể gen chỉ xuất hiện ở người Denisovan, không có trong người hiện đại hay Neanderthal, giúp loại trừ khả năng nhiễm bẩn từ ADN hiện đại.

Hộp sọ Cáp Nhĩ Tân.

Trước đây, người Denisovan là một bí ẩn lớn trong nhân chủng học: chúng ta biết họ tồn tại qua ADN, nhưng chưa từng có hộp sọ hoàn chỉnh nào. Hộp sọ Cáp Nhĩ Tân giờ đây trở thành mẫu vật đầu tiên cho phép tái dựng hình dạng khuôn mặt của người Denisovan, cho thấy họ có trán thấp, gờ mày dày, mũi lớn và dung tích não khoảng 1.420cc - tương đương người hiện đại và người Neanderthal.

Việc xác định Homo longi là Denisovan không chỉ mở rộng phạm vi địa lý của nhóm người này (từ Siberia đến tận đông bắc Trung Quốc), mà còn đặt lại câu hỏi về cách phân loại các loài người cổ. Một số nhà khoa học cho rằng nên giữ tên Homo longi như một phân loài của Denisovan, trong khi những người khác đề xuất bỏ hoàn toàn danh pháp này để tránh nhầm lẫn.

Phát hiện này không chỉ giúp “khắc họa gương mặt” cho người Denisovan, mà còn mở ra cơ hội xác định lại các hóa thạch chưa rõ nguồn gốc khác ở châu Á. Như nhà cổ sinh vật học Phó Xảo Muội, người đứng đầu nghiên cứu trên tập san Science chia sẻ: “Sau 15 năm, cuối cùng chúng ta đã có thể nhìn thấy khuôn mặt của người Denisovan.”