HÓA THẠCH CHI TIẾT HÉ LỘ KHẢ NĂNG BAY CỦA CHIM THỦY TỔ ARCHAEOPTERYX

[Mê Khủng Long] Hóa ra chim thủy tổ có thể bay, nhưng giống gà hơn chim săn mồi.

Một hóa thạch Archaeopteryx mới được trưng bày tại Bảo tàng Field ở Chicago đã mang đến những hiểu biết quan trọng về sự tiến hóa từ khủng long sang chim. Đây là một trong những mẫu hóa thạch chi tiết nhất từng được tìm thấy, giúp các nhà cổ sinh vật học khám phá thêm về khả năng bay của loài này. Archaeopteryx là một mắt xích quan trọng trong lịch sử tiến hóa, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về cấu trúc cơ thể và hành vi của nó.

Tia cực tím giúp tiết lộ những chi tiết về lông vũ trên hóa thạch Archaeopteryx.

Mẫu hóa thạch này từng nằm trong một bộ sưu tập tư nhân hơn hai thập kỷ trước khi được chuyển đến Bảo tàng Field vào năm 2022. Trước khi ra mắt công chúng, các chuyên gia đã dành một năm để nghiên cứu và phân tích nó. Nhờ vào sự bảo quản tốt, họ đã phát hiện nhiều chi tiết mới từ đầu mỏ đến đuôi của loài chim cổ đại này. Một trong những thách thức lớn nhất là phân biệt giữa phần xương hóa thạch và lớp đá xung quanh có màu gần như giống hệt nhau.

Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã sử dụng công nghệ chụp cắt lớp CT, giúp họ xác định chính xác vị trí của xương bên dưới bề mặt đá. Đây cũng là lần đầu tiên một mẫu Archaeopteryx hoàn chỉnh được quét CT, mang lại những dữ liệu chưa từng có về cấu trúc cơ thể của nó. Ngoài ra, họ còn sử dụng ánh sáng UV để làm nổi bật các mô mềm mà mắt thường khó có thể nhìn thấy.

Một phát hiện đáng chú ý là bộ lông của Archaeopteryx có thể phát sáng dưới ánh sáng UV, điều này giúp các nhà khoa học xác định rõ hơn các đặc điểm của loài này. Họ đặc biệt quan tâm đến bàn chân, bàn tay, đầu và lông cánh của nó. Ví dụ, cấu trúc xương trong vòm miệng giúp hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của độ linh hoạt hộp sọ (cranial kinesis), một đặc điểm quan trọng giúp chim hiện đại có thể di chuyển mỏ độc lập với hộp sọ.

Phát hiện mới cho thấy Archaeopteryx hoàn toàn có thể bay! Tranh của Ville Sinkkonen.

Một câu hỏi lớn từ lâu là liệu Archaeopteryx có thể bay hay không. Nhờ vào mẫu hóa thạch Chicago, các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng cho thấy nó thực sự có khả năng bay, dù chỉ trong khoảng cách ngắn. Lông tam cấp (tertials) trên cánh của nó đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lực nâng, giúp nó có thể cất cánh. Nếu không có những chiếc lông này, khoảng trống giữa cánh và cơ thể sẽ làm gián đoạn luồng khí, khiến nó không thể bay.

Tuy nhiên, khả năng bay của Archaeopteryx không giống như chim săn mồi hiện đại. Thay vì bay lượn trên không trung như chim ưng, nó có thể chỉ bay được những khoảng cách ngắn, giống như một con gà. Ngoài ra, bộ lông lớn của nó có thể có vai trò trong việc giao tiếp bằng hình ảnh, giúp nó tương tác với đồng loại.

Dù chưa thể xác định chính xác cách Archaeopteryx di chuyển, mẫu hóa thạch Chicago vẫn tiếp tục cung cấp những thông tin quan trọng về nguồn gốc của chim hiện đại. Đây không phải là loài khủng long đầu tiên có lông hay có cánh, nhưng có thể là loài đầu tiên sử dụng lông để bay. Những phát hiện này giúp củng cố giả thuyết rằng chim ngày nay chính là hậu duệ trực tiếp của khủng long.